Ιστορία 

Μεταξύ των ειδών της κατοικίδιων ζώων, το άλογο υποφέρει από κολικούς συνήθως περισσότερο. 
Ο όρος «κολικός» είναι γενικός και υποδεικνύει κοιλιακό άλγος. 

Η ανατομία της πεπτικής οδού του αλόγου, η φύση του πεπτικού του συστήματος και οι πρακτικές διαχείρισης που επιβάλλονται από τον άνθρωπο, φαίνεται να συμβάλλουν στην εμφάνιση των κολικών. 
Οι κολικοί μπορεί να οφείλονται αποκλειστικά και μόνο σε ασθένειες του 
εντερικού σωλήνα. 
Στην πραγματικότητα, οι λοιμώξεις σε άλλα σημεία του σώματος, όπως 
στο ουρογεννητικό και τις αναπνευστικές οδούς, καθώς και εγκυμοσύνη 
μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα κολικού. 
Μια έρευνα του 1986 από το Ίδρυμα Morris για τα ζώα, ανέφερε οι κολικοί ήταν η 
κύρια αιτία θανάτου στα άλογα και η νούμερο ένα ανησυχία των ιδιοκτητών αλόγων για την υγεία τους. 
Τα χρηματικά ποσά που δαπανούνται για την ασθένεια είναι αδύνατον να αξιολογηθούν πλήρως, αφού εμπλέκεται και το κόστος θεραπείας και ο χαμένος χρόνος. 
Το 1983 η βιομηχανία ασφαλειών ιπποειδών κατέβαλε 16 εκατ. Δολάρια για αξιώσεις που σχετίζονται άμεσα με τους κολικούς. 
Ως εκ τούτου, οι ιδιοκτήτες αλόγων πρέπει να γνωρίζουν τα αίτια, τα κλινικά συμπτώματα, τις διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες και τα προληπτικά μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεών τους. 

Αιτίες
Οι κολικοί έχουν πολλά είδη και αιτίες. 
Παράγοντες όπως οι απότομες αλλαγές του καιρού, η διατροφή συχνότητα, ποσότητα ή ποιότητα των ζωοτροφών), η υπερπροσπάθεια ή η ψύξη μπορεί να οδηγήσουν σε κολικούς. 
Ο σπασμωδικός κολικός προκαλείται από σοβαρές συσπάσεις των εντέρων. 
Η εντερική απόφραξη ή η συστροφή του εντέρου δημιουργούν σοβαρότατες καταστάσεις από τις οποίες προκύπτει ακραίος πόνος. 
Οι πιθανότητες απόφραξης ή στριψίματος του εντέρου θα πρέπει να 
διαγνωσθούν όσο το δυνατόν νωρίτερα, επειδή είναι μπορεί να απειλήσουν τη ζωή και να απαιτήσουν χειρουργική επέμβαση. 

Η κοινότερη αιτία κολικού είναι τα ενδοπαράσιτα. 
• Η μετεγκατάσταση των προνυμφών του Στρογγύλου βλάπτει τα αγγεία στα έντερα, μειώνοντας την παροχή αίματος που οδηγεί σε νέκρωση, μειωμένη κινητικότητα και τον πόνο. 
• Μεγάλος αριθμός νηματωδών μπορεί να προκαλέσει ενσφήνωση ή απόφραξη των εντέρων. 
• Η διαχείριση των σκουλικοφαρμάκων (ανθελμινικά), ιδιαίτερα σε άλογα υπερφορτωμένα με εσωτερικά παράσιτα, μπορεί να προκαλέσει κολικούς. 

Τα συμπτώματα του κολικού δεν είναι πάντα αποτέλεσμα ασθένειας του πεπτικού σωλήνα. 
Μπορεί επίσης να προκύψουν από: 
• Λοιμώξεις σε άλλα σημεία του σώματος, ή από λοιμώδεις νόσους όπως η λύσσα, πλευρίτιδα και δερματίτιδα. 
• Καταστάσεις που επηρεάζουν το κινητικό σύστημα, όπως ενδονυχίτιδα και άλλες μορφές χωλότητας. 

Ορισμένες καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε εντερική απόφραξη, 
η οποία θα προκαλέσει συμπτώματα κολικού: 
• Τα άλογα που διατηρούνται σε αμμώδεις μάντρες ή υπερβοσκημένους βοσκότοπους έχουν την προδιάθεση να υποφέρουν από τον κολικό «της άμμου». Σε αυτήν την κατάσταση, 
η άμμος που καταπίνεται παρεμποδίζει το έντερο. 
• Οι χαλασμένες τροφές και η εντερίτιδα μπορεί επίσης να φράξουν το παχύ έντερο. 
• Απόφραξη μπορεί επίσης να προκύψει εάν το άλογο καταπιεί ξένο 
αντικείμενο. 

Η Δίαιτα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κολικού: 
• Ξαφνικές αλλαγές στη διατροφή, (στο είδος ή την ποσότητα), ή μουχλιασμένες ζωοτροφές μπορεί να προκαλέσουν κολικούς λόγω ακατάλληλης ζύμωσης στο έντερο ή απόφραξης. 
• Η διατροφή κυρίως με συμπυκνωμένες τροφές μπορεί να οδηγήσει σε κολικό εάν δεν παρέχονται επαρκώς χοντροκομμένοι βλαστοί (σανός). 
• Τα άλογα με κακές διατροφικές συνήθειες (τρώνε γρήγορα, κάνουν αεροκατάπωση) είναι επίσης επιρρεπή σε κολικούς. 
• Η έλλειψη νερού μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συμπτώματα κολικού και μπορεί 
ακόμα και να προκαλέσει ενσφήνωση . 
Ωστόσο, θυμηθείτε να αποφεύγετε να επιτρέπετε σε άλογα «ζεστά» μετά από έντονη 
άσκηση είτε το τάισμα είτε το να πίνουν πολύ , αφού όταν συμβαίνει αυτό μπορεί όχι μόνο να οδηγήσει σε κολικούς, αλλά και σε άλλες σοβαρές ασθένειες, όπως η ενδονυχίτιδα. 

Κλινικά συμπτώματα
Ένα άλογο με ήπιο κολικό θα ξύνει το έδαφος με τα μπροστά του 
τα πόδια, θα είναι ανήσυχο, θα ξαπλώνει και θα κυλιέται συχνά και θα κοιτάει την κοιλιά του. 

Ένα άλογο με πιο σοβαρό κολικό θα κυλιέται και μπορεί να μείνει ξαπλωμένο στην πλάτη του προκειμένου να ανακουφίσει την πίεση στο έντερό του. 

Τα άλογα με πολύ σοβαρό κολικό θα πέσουν στο έδαφος και θα κυλιούνται βίαια. 
Μπορεί να είναι επικίνδυνο να συνεργαστούμε με αυτά τα άλογα μέχρι να ναρκωθούν επαρκώς. 

Οι σφυγμοί και ο ρυθμός αναπνοής αυξάνονται ενώ η θερμοκρασία παραμένει συνήθως μέσα σε ένα κανονικό εύρος. 

Η απουσία των κοιλιακών ήχων είναι χαρακτηριστική στο άλογο με κολικό. 

Διάγνωση 
Ζητείστε μια προσεκτική εξέταση από έναν κτηνίατρο για τον προσδιορισμό της βαρύτητας του κολικού και τη θεραπεία το συντομότερο δυνατόν μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. 

Πρώτα παρατηρείστε το άλογο στο στάβλο ή στο χωράφι του. 
Σημειώστε τα ακόλουθα: 

• τη γενική κατάσταση και τη συμπεριφορά .(ήρεμο, ανήσυχο, σε επιφυλακή, άτονο, 
απαθές) 

• τη συχνότητα του κοιλιακού πόνου. (καθόλου, διαλείπων ή συνεχής) 

• τη συχνότητα των κοιλιακών ήχων . (κανονικοί, ενισχυμένοι, μείωση ή απουσία) 

• Το μέγεθος της κοιλιάς. (κανονική, μειωμένη, διαστέλλεται) 

• τον περιφερικό σφυγμό. (κανονικός ή ασθενής) 

• packed cell volume; 

• τον χρόνο αναπλήρωσης του αίματος στα τριχοειδή αγγεία . (το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να επιστρέψουν τα ούλα στο κανονικό χρώμα αφού τα πιέσουμε) 

• άλλα συμπτώματα. (εφίδρωση, πληγές, κ.τ.λ.) 

• την πρόσληψη νερού. 

• την παρουσία , συνέπεια και την κανονικότητα των περιττωμάτων. 

Περαιτέρω εξέταση του αλόγου με κολικό περιλαμβάνει την μέτρηση του σφυγμού και του αναπνευστικού ρυθμού (κανονικό σφυγμός ανάπαυσης είναι 36 σφίξεις / λεπτό και ρυθμός αναπνοής είναι 8-16 αναπνοές /λεπτό), ψηλάφηση του ορθού, και την εφαρμογή στομαχικού καθετήρα. 
Ο στομαχικός καθετήρας θα πρέπει να εφαρμόζεται πάντα για να αποκλείεται η πιθανότητα υπερφόρτωσης του στομάχου. Συχνά λειτουργεί ως θεραπεία , αφού μπορεί να απελευθερώσει υγρά ή αέρια από το στομάχι. 
Μετά από αυτές τις παρατηρήσεις, ο κτηνίατρος μπορεί να προτείνει μια θεραπεία, ανάλογα με τον τύπο του κολικού. 
Για παράδειγμα, ο ήπιος, διαλείπων κολικός συνήθως μπορεί να θεραπευθεί συντηρητικά, ενώ ένα άλογο με ένα στριμμένο έντερο απαιτεί χειρουργική επέμβαση. 

Θεραπεία
Παραδοσιακά, ένα άλογο με κολικό το περπατάμε για να το βοηθήσουμε να αποβάλει το άγχος και να προλάβουμε το κύλισμα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε εντερική συστροφή. 
Το περπάτημα μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αποκατάσταση της φυσιολογικής δραστηριότητας στο έντερο και να επιτρέψει στο άλογο να αφοδεύσει και να ανακουφιστεί η πίεση στο έντερο. 
Εάν μετά από 30 λεπτά τα συμπτώματα είναι ή είναι αμείωτα ή πιο σοβαρά είναι απαραίτητη η βοήθεια ενός κτηνιάτρου . 
Μετά από μια αρχική εξέταση για να καθορίσει τον τύπο και τη σοβαρότητα 
του κολικού, η θεραπεία του κτηνιάτρου μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση
αναλγητικών (ανακουφιστικά του πόνου) STOP LAC-FINIXIN-BUSCOPAN.
Συχνά, δίνεται στο άλογο παραφινέλαιο (περίπου 3 λίτρα) με στομαχικό καθετήρα για τη λίπανση του συστήματος και για να ενεργήσει ως καθαρτικό για να βοηθήσει τα περιττώματα να κινηθούν στον πεπτικό σωλήνα. 
Αξιολογήστε την κατάσταση του αλόγου κατά την περίοδο μετά την αρχική θεραπεία. Λόγω της πιθανότητας να υπάρχει κάποιου είδους εμπόδιο στα έντερα ελέγξτε το άλογο σε τακτικά διαστήματα των δύο ωρών μετά την αρχική θεραπεία. 
Αν τα συμπτώματα δεν παρουσιάζουν υποχώρηση, θα πρέπει να σκεφτείτε την 
απόφραξη του εντέρου , και η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη. 

Έλεγχος 
Η πρόληψη των κολικών περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους. 
Η πιο σημαντική είναι η σωστή διαχείριση. Η αποφυγή καταστάσεων που 
προδιαθέτουν το άλογο στους κολικούς θα μειώσει αναμφισβήτητα την συχνότητά τους. 

Δίνονται μερικά πρακτικά βήματα για να μειώσετε τις πιθανότητες του κολικού: 

1. Μην υπερβόσκετε βοσκοτόπια και αυλές. 
2. Παρέχετε μια καθαρή, επαρκή και άφθονη πηγή φρέσκου νερού καθημερινά. 
3. Ταΐζετε ανά τακτά χρονικά διαστήματα από μέρα σε μέρα. 
4. Μην ταΐζετε μουχλιασμένο ή χαλασμένο καρπό ή σανό. 
5. Παρέχετε επαρκή σανό στη διατροφή. 
6. Κρατήστε στάβλους και αυλές απαλλαγμένα από ξένα σώματα που το άλογο θα μπορούσε να καταπιεί. 
7. Βάλτε όλα τα άλογα σε τακτικό, κατάλληλα σχεδιασμένο, πρόγραμμα αποπαρασίτωσης. Το βήμα αυτό είναι επιτακτική ανάγκη. 

Σε γενικές γραμμές, η καλή, πρακτική διαχείριση του αλόγου μαζί με κοινή λογική μπορεί να σας επιτρέψει να αποφύγετε καταστάσεις ικανές να προδιαθέσουν τα άλογα για κολικούς. 
Εάν εμφανιστούν συμπτώματα κολικού, επικοινωνήστε με τον κτηνίατρό σας.

ΑΛΛΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ

Η συμπεριφορά του αλόγου κατα την διάρκεια κολικού δεν μπορεί να είναι ένδειξη της σοβαρότητας της κατάστασης γιατί τα άλογα ανέχονται διαφορετικά τον πόνο ανάλογα με τον χαρακτήρα τους. Κάποια μπορεί να πονάνε πολύ και να υπομένουν στωικά, σαν να μισοκοιμούνται όρθια, και κάποια άλλα να κοπανιώνται άγρια επειδή κάτι τα ενοχλεί λίγο. 

Το πιό αξιόπιστο κριτήριο για την σοβαρότητα του πόνου είναι οι σφυγμοί. Μέχρι 60 ο πόνος είναι μέτριος, απο 60 μέχρι 80 είναι πολύ έντονος και απο 80 σφυγμούς και πάνω είναι βασανιστικός, αφόρητος. 

Καλό συμπληρωματικό κριτήριο είναι και η θερμοκρασία, σημειώστε την και αυτήν πριν πάρετε τηλέφωνο τον γιατρό. 

Επίσης σοβαρό κριτήριο είναι το χρώμα των ούλων. Παρατηρήστε το χρώμα των ούλων ωστε να ξέρετε το φυσιολογικό και να μπορείτε να ενημερώσετε τον γιατρό τηλεφωνικά για το αν και πώς έχει αλλάξει. 

Επίσης σημαντικό είναι το αν το άλογο κοπρίζει ή όχι και τί ακριβώς κοπρίζει. Άλλο πράγμα πχ ο αποφρακτικός κολικός οπου το άλογο βγάζει λίγες μικρές σφιχτές μπαλλίτσες και άλλο πράγμα η διάρροια. Παρατηρήστε τί βγάζει για να ενημερώσετε τον γιατρό ωστε να σας καθοδηγήσει για τις πρώτες βοήθειες μέχρι να έρθει. 

Σε ένα άλογο με κολικό δεν δίνουμε τίποτα να φάει μέχρι να κοπρίσει κανονικά δυό-τρείς φορές. Με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού μπορούμε να του δώσουμε μόνο ένα μήλο ή δυό καρότα το πρωί και άλλα τόσα το βράδυ για να βοηθήσουμε την διάθεσή του, να διεγείρουμε το πεπτικό του σύστημα και να δούμε αν έχει διάθεση να φάει ή όχι. Δεν το ταίζουμε σανό ή καρπό. 

Του παρέχουμε όμως όσο νερό θέλει και το ενθαρρύνουμε μάλιστα να πιεί προσθέτοντας λίγο χυμό μήλου ή καρότου. Η ενυδάτωση είναι σημαντική και αν δεν έχουμε ορούς ή δεν ξέρουμε να βάζουμε καθετήρα πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να πίνει αρκετό νερό. 

Το να περπατάμε το άλογο ή όχι δεν παίζει ρόλο στην κινητικότητα του εντέρου, μόνο την διάθεση βοηθάει. Αν όμως έχουμε ένα άλογο το οποίο πχ ενθουσιάζεται και κοπρίζει όταν βγαίνει απο την περίφραξή του ή όταν πλησιάζει άλλα άλογα, ναι, το πηγαίνουμε προς τα εκεί για να διεγερθεί το έντερό του και ενδεχομένως να ξεβουλώσει. Καλό κόλπο αν δεν πέφτει κάτω και δεν κυλιέται βίαια είναι και να το βάλουμε στο τρέιλερ για μια πολύ μικρή βόλτα, τα περισσότερα άλογα κοπρίζουν αμέσως μόλις μπούν σε τρέιλερ. 

Δεν εξαναγκάζουμε όμως ένα άλογο που δεν θέλει καθόλου να κινηθεί. 

Δεν αποτρέπουμε το άλογο απο το να κυλιστεί όσο θέλει αν υπάρχει μαλακό και ασφαλές μέρος. Το αποτρέπουμε μόνο αν χτυπιέται τόσο βίαια που κινδυνεύει να χτυπήσει. Το κύλισμα μπορεί να ξεστρίψει μια συστροφή ή να ξεμπλοκάρει ένα βουλωμένο σημείο. 

Όχι, το πίτουρο δεν έχει καθαρτικές ιδιότητες και δεν υπάρχει κανένας λόγος να το ταίσουμε σε ένα άλογο με κολικό. Είναι πολύ παλιά άποψη που έχει καταρριφθεί κλινικά. Μην το κάνετε, μπορεί να υπερφορτώσετε ένα αποφραγμένο τμήμα και να σκάσει σαν μπαλλόνι. 

Επίσης το πίτουρο δεν είναι υψηλό σε ασβέστιο και χαμηλό σε φώσφορο, το αντίθετο. Είναι πολύ πλούσιο σε φώσφορο και πολύ φτωχό σε ασβέστιο και γι αυτό ενδείκνυται σε άλογα που τρέφονται κυρίως με τριφύλλι ωστε να εξισορροπήσει την σχέση ασβεστίου/φωσφόρου. 

Όσο για το να τρώει χώμα το άλογο, δεν είναι το ίδιο με το να τρώει άμμο. Η άμμος είναι βλαβερή, το χώμα όχι. Μερικά χώματα μάλιστα μπορεί να είναι ευεργετικά. Αν το χώμα στον χώρο σας δεν είναι αμμουδερό, αφήστε το άλογο να το φάει αν θέλει. 

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ KENTUCKY – ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ 
Τομέας Ιπποειδών, Τμήμα Ζωικής Παραγωγής

πηγή: hippos forum