Μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων και την επιστροφή στην καθημερινότητα, οι εγκαταλείψεις νεοεισερχόμενων ζώων είναι ιδιαίτερα συχνές. Δυστυχώς, πολλές φορές οι ελλιπείς γνώσεις από μεριάς ιδιοκτητών για τις ανάγκες του ζώου τους οδηγεί στη λανθασμένη επιλογή ζώου. Η συμπεριφορά του ζώου είναι η συχνότερη αιτία η οποία οδηγεί τους ιδιοκτήτες στην εγκατάλειψη του ζώου ή ακόμη και στην ευθανασία (Salman et al. 2000).

Μία από τις πιο χρήσιμες υπηρεσίες που ένας κτηνίατρος μπορεί να προσφέρει στους εν δυνάμει πελάτες του είναι να τους βοηθήσει να επιλέξουν το κατοικίδιο εκείνο με το οποίο θα μπορέσουν να συμβιώσουν αρμονικά, ανάλογα με το σπίτι και τις συνθήκες ζωής τους. Αρκετοί όμως κτηνίατροι νιώθουμε αμήχανα να δώσουμε συμβουλές στους μελλοντικούς ιδιοκτήτες για το τι ζώο να προμηθευτούν και περιοριζόμαστε σε ιατρικές, διατροφικές και ζωοτεχνικές συμβουλές.

Η απόκτηση ενός ζώου είναι μια συναισθηματική διαδικασία και όπως κάθε κτηνίατρος μπαίνει στη θέση των ιδιοκτητών, συμπάσχει με τους ιδιοκτήτες, για να δώσει τις κατάλληλες ιατρικές συμβουλές, έτσι και στην επιλογή του ζώου οφείλει να τους βοηθήσει να επιλέξουν το κατάλληλο κατοικίδιο, γάτα ή σκύλο, βάσει της φυλής, ηλικίας, φύλο, συμπεριφοράς ζώου. Π.χ. Ποιο κατοικίδιο θα ήταν καλύτερο για μια οικογένεια με παιδιά χωρίς προηγούμενη εμπειρία με ζώα και ποιο για μια ηλικιωμένη κυρία που μένει μόνη της;

Είδος ζώου. Σκύλος, γάτα, κουνέλι ή άλλο κατοικίδιο;

Φυλή ζώου. Καθαρόαιμο ή Hμίαιμο;

Τα θέματα που πρέπει να τεθούν σχετικά με την επιλογή φυλής είναι:

Με την επιλογή ενός ημίαιμου ζώου από ένα καταφύγιο μπορούμε να βοηθήσουμε ένα ζώο να αποκτήσει μια καλύτερη ζωή ή και να σωθεί από την ευθανασία, ενώ παράλληλα το κόστος απόκτησής του είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Τα ημίαιμα ζώα έχουν, τουλάχιστον θεωρητικά, γενετικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με τα καθαρόαιμα, καθώς η γενετική ποικιλομορφία τους και η φυσική επιλογή, η δύναμη της φύσης να μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης των προβληματικών γονιδίων- τείνει να μειώσει τυχόν γενετική προδιάθεση για προβλήματα υγείας ή συμπεριφοράς, η οποία απαντά συχνότερα στα καθαρόαιμα ζώα [2].

Από το φαινότυπο, την εμφάνιση ενός ημίαιμου σκύλου, είναι αδύνατο να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για τους γονείς/συγγενείς του ζώου, όσο μεγάλη εμπειρία και αν έχει ο εκτιμητής από σκύλους. Σε πρόσφατη μελέτη, στην οποία οι ερευνητές έδειξαν σε ανθρώπους που ασχολούνται επαγγελματικά με τους σκύλους φωτογραφίες ημίαιμων ζώων και τους ρώτησαν τη γνώμη τους για το τι φυλή είναι το κάθε ζώο, βρέθηκε πως οι απαντήσεις των ειδικών δε συμφωνούσαν με τα αποτελέσματα από την ανάλυση DNA, με αποτέλεσμα να καταλήξουν oι ερευνητές στο ότι όση εμπειρία και αν έχει κάποιος, είναι σχεδόν αδύνατο να «μαντέψει» με επιτυχία το γενετικό υπόβαθρο ενός ημίαιμου ζώου [3]. Προσοχή, λοιπόν, πριν βγάλουμε συμπέρασμα για την καταγωγή κάποιου ημίαιμου ζώου!

Τι γίνεται όμως όσον αφορά τα καθαρόαιμα ζώα; Η επιλογή ενός καθαρόαιμου σκύλου μέσα από τις πάνω από χίλιες φυλές που υπάρχουν δεν είναι εύκολη και κάθε κτηνίατρος δεν μπορεί να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά όλων των φυλών. Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο οι μελλοντικοί ιδιοκτήτες να αποφασίσουν κάποιες συγκεκριμένες φυλές που τους ενδιαφέρουν και μετά να κλείσουν συμβουλευτικό ραντεβού με τον κτηνίατρό τους. Με αυτόν τον τρόπο ο κτηνίατρος θα μπορεί να ερευνήσει διεξοδικά τα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων φυλών και να ενημερώσει τους ιδιοκτήτες πάνω σε:

Ηλικία Ζώου. Ενήλικο ή νεαρό;

Κουταβάκια νεότερα των 3 μηνών και γατάκια μικρότερα των 9 εβδομάδων κοινωνικοποιούνται και προσαρμόζονται ευκολότερα σε ένα νέο περιβάλλον. Τα νεαρά ζώα συνήθως είναι πιο εύκολο να υιοθετηθούν από ένα σπίτι που έχει ήδη άλλα κατοικίδια. Ας έχουμε όμως υπόψιν μας ότι τα νεαρά ζώα θέλουν μεγαλύτερη φροντίδα και διαθέσιμο χρόνο για να κοινωνικοποιηθούν και να αναπτυχθούν σωστά. Έχει περιγραφεί πως ο επιθετικός τρόπος παιχνιδιού είναι πιο συχνός στις νεαρές γάτες, παρά στις ενήλικες, γεγονός το οποίο ίσως αποτελεί πρόβλημα για κάποιους ιδιοκτήτες, π.χ. ηλικιωμένους ή οικογένειες με μικρά παιδιά [4].

Αρσενικό ή Θηλυκό, στειρωμένο ή αστείρωτο;

Τα αρσενικά ζώα είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα θηλυκά και έχουν την τάση να «μαρκάρουν» περισσότερο, να «ιππεύουν» και επιπλέον να αυνανίζονται. Η στείρωση μειώνει την τάση για την εκδήλωση σεξουαλικών συμπεριφορών, αλλά δεν τις εξαφανίζει. Σε σκύλους εργασίας -αφορά και σκύλους που λαμβάνουν μέρος σε κυνήγι- έχει βρεθεί πως η στείρωση δεν επηρεάζει τις ικανότητές τους [5].

Η στείρωση αρσενικών γατών ελαττώνει την έντονη μυρωδιά του ούρου, και μειώνει τη συχνότητα συμπεριφορών σχετικών με την αναπαραγωγή, όπως οι διαμάχες μεταξύ αρσενικών κατά την περίοδο του οίστρου του θηλυκού, το «μαρκάρισμα» και η τάση να φεύγουν από το σπίτι. Παρόλα αυτά, επειδή ο σεξουαλικός διμορφισμός του εγκεφάλου πραγματοποιείται κατά την εμβρυική φάση της ζωής, πριν τη γέννηση, κάποιες συμπεριφορές σχετικά με την αναπαραγωγή μπορεί να εκδηλώνονται και μετά τη στείρωση. Για παράδειγμα, το 10% των στειρωμένων θηλυκών γατών και το 5% των στειρωμένων αρσενικών γατών θα συνεχίζουν να «μαρκάρουν» με ούρο και μετά τη στείρωσή τους [6].

Παρόλα τα αποδεδειγμένα οφέλη της στείρωσης στην υγεία των ζώων και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής τους [7], δεν είναι ακόμη σαφείς οι συνέπειες της στείρωσης στη συμπεριφορά των ζώων. Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι η επιθετικότητα μειώνεται με τη στείρωση, ενώ άλλες μελέτες ότι η επιθετικότητα δεν επηρεάζεται από τη στείρωση ή ακόμη και αυξάνεται σε κάποιες περιπτώσεις. Βάσει των μέχρι τώρα ερευνών, η στείρωση δεν ενδείκνυται για την αλλαγή της συμπεριφοράς του ζώου, εφόσον η συμπεριφορά αυτή δεν είναι σχετική με την αναπαραγωγή του ζώου, αλλά για την πρόληψη ιατρικών προβλημάτων και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής τους.

Ζώο από Καταφύγιο, Εκτροφέα ή Pet-shop;

Τα καλύτερο μέρος για να προμηθευτεί κανείς ένα καθαρόαιμο ζώο είναι ο εκτροφέας με καλή φήμη, αν και πολλά καταφύγια ζώων πλέον αποτελούν καλή επιλογή και για καθαρόαιμα ζώα. Αν τα κουταβάκια και τα γατάκια προέρχονται από εκτροφέα, ο αγοραστής μπορεί εύκολα να επιβεβαιώσει αν είχαν την κατάλληλη φροντίδα και την απαραίτητη για την κοινωνικοποίησή τους επαφή με ανθρώπους και πιθανόν άλλα ζώα, π.χ. αν ζούσαν μέσα στο σπίτι με συχνή ανθρώπινη επαφή ή έξω από το σπίτι σε κλουβιά, και παράλληλα να αξιολογήσει την υγεία και τη συμπεριφορά των γονιών. Στις γάτες συγκεκριμένα, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως χαρακτηριστικά όπως η αυτοπεποίθηση, η ανοχή στα ανθρώπινα χάδια και ίσως και η φιλικότητα προς τους ανθρώπους σχετίζονται περισσότερο με τα γονίδια του πατέρα και όχι της μητέρας [8]. Συνεπώς, για τις γάτες, όπου αυτό είναι δυνατόν, η παρατήρηση και η αξιολόγηση του πατέρα μπορεί να αποδώσει σημαντικές πληροφορίες για το χαρακτήρα των απογόνων του.

Καθαρόαιμοι σκύλοι από pet-shops ή καταφύγια έχουν άγνωστο ιατρικό ιστορικό και επιπλέον έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από αναπνευστικές και γαστρεντερικές νόσους [9]. Σχετικά με τη συμπεριφορά τους, έχει βρεθεί ότι σκύλοι που προέρχονται από pet-shops, σε σχέση μ’ αυτούς που προέρχονται απευθείας από εκτροφείς, εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα επιθετικότητας προς ανθρώπους και άλλα ζώα, προβλήματα αποχωρισμού από τον ιδιοκτήτη τους, ούρησης και αφόδευσης μέσα στο σπίτι και εκδηλώνουν συχνότερα φοβίες [10].

Δεν είναι απίθανο κάποια προβλήματα συμπεριφοράς να έχουν κάποια γενετική βάση, π.χ. κυνήγι της ουράς στα Γερμανικά Ποιμενικά ή επιθετικότητα στα English Cocker Spaniels, αν και για την πλήρη εκδήλωσή τους προϋποτίθεται συνήθως να συνυπάρχουν αρκετά ακόμη ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Ο ρόλος του κτηνιάτρου στην επιλογή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντικός και με την κατάλληλη προετοιμασία μπορεί να προσφέρει τη συμβουλευτική αυτή υπηρεσία στους μελλοντικούς ιδιοκτήτες, συσφίγγοντας έτσι τη σχέση κτηνιάτρου-ιδιοκτήτη και αυξάνοντας ταυτόχρονα τις πιθανότητες μιας αρμονικής συμβίωσης μεταξύ του κατοικίδιου συντρόφου και του «ιδιοκτήτη» του.

Πηγή: www.diagnovet.gr (Χρήστος Η. Καραγιάννης Κτηνίατρος)