Παρόλο που κάποια πουλάρια γεννιούνται με συσταλμένους(μικροτέρου μήκους απο το κανονικό) τένοντες, μιά παρόμοια επώδυνη και εξουθενωτική κατάσταση μπορεί να εμφανιστεί σε πουλάρια ή ενήλικα άλογα αργότερα στη ζωή τους.

Ένα άλογο λέγεται ότι έχει «συσταλμένους τένοντες», όταν δεν είναι σε θέση να εκτείνει πλήρως το άκρο του στην κανονική του θέση. Είναι ένα κοινό πρόβλημα σε πουλάρια και μπορεί να εμφανιστεί κατά τη γέννηση, οπότε και αναφέρεται ως «εκ γενετής» (congenital). Μπορεί όμως αυτή η δυσμορφία να εμφανιστεί αργότερα σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξης του πουλαριού ή του αλόγου,οπότε τότε λέγεται ώς ”επίκτητη” (acquired ).
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι οι τένοντες εκείνοι που συστάλθηκαν,απλά(για λόγους που αναφέρουμε πιό κάτω) δεν ακολούθησαν το ρυθμό ανάπτυξης των οστών με αποτέλεσμα να εμφανίζουν ένα κλείδωμα στο εύρος κίνησης των μερών μιας άρθρωσης.Έτσι ένας πιο σωστός όρος έιναι: καμπτική παραμόρφωση των άκρων(ΚΠΑ).

Καθώς οι τένοντες ενός αλόγου προσκολώνται σε διαφορετικές αρθρώσεις, πολλές αρθρώσεις μπορούν να συμμετέχουν: η άρθρωση της τρίτης φάλαγγας, η άρθρωση του κυνήποδα, τού γονάτου και μερικές φορές, αλλά σπάνια, του ταρσού. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται πιό συχνά στα μπροστινά πόδια,στο ένα ή και στα δύο εξ’αυτών. Αυτό το άρθρο θα επικεντρωθεί στην επίκτητη μορφή της διαταραχής

Όταν η κατάσταση εμφανίζεται σε νεογέννητα πουλάρια, ορισμένες περιπτώσεις επανέρχονται από μόνες τους καθώς το πουλάρι ασκείται περπατώντας πίσω από τη μάνα του. Στην περίπτωση που έχουμε καμπτική παραμόρφωση της άρθρωσης της τρίτης φάλαγγας,η φτέρνα της οπλής του πουλαριού δεν αγγίζει το έδαφος. Αυτό προκαλεί πόνο στην περιοχή της μύτης της οπλής και τράβηγμα στον εν τω βάθει καμπτήρα τένοντα, (deep digital flexor tendon) γεγονός που καθιστά το πουλάρι απρόθυμο να σηκώσει το βάρος, με αποτέλεσμα την επιδείνωση του προβλήματος.

Σε καμπτικές παραμορφώσεις του κυνήποδα και του καρπού, η άρθρωση μετακινείται προς τα εμπρός ελλατώνοντας έτσι την κανονική τάση που θα είχε, επιτρέποντάς τους να συσταλούν (να χειροτερέψουν δηλαδή την κατάσταση ) παρά να επιμηκυνθούν και να επανέλθει η άρθρωση στην κανονική της θέση. Έτσι οι παραμορφώσεις αυτές έχουν την τάση να γίνονται θύμα του εαυτού των και να αλλάζουν γρήγορα από ήπιες σε σοβαρές, πράγμα που περιπλέκει τη θεραπεία τους.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι, τα νεογέννητα πουλάρια έχουν εκπληκτικά εύκαμπτους τένοντες, που γρήγορα όμως σκληραίνουν. Η έγκαιρη θεραπεία της ΚΠ βελτιώνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς έκβασης, και συνήθως αυξάνει την ταχύτητα με την οποία συμβαίνει αυτό.

Αιτιολογία καμπτικής παραμόρφωσης.

    
Η ατιολογία ανάπτυξης αυτής της παραμόρφωσης δεν είναι πάντα σαφής, καθώς υπάρχουν πολλά μονοπάτια που μπορεί να εμπλέκονται.
Η πλειοψηφία των περιστατικών της επίκτητης ΚΠΑ έχουν την τάση να εμφανίζονται όταν υπάρχουν περίοδοι ταχείας ανάπτυξης του σκελετού, η οποία μπορεί να επηρεάζεται από τη διατροφή και τη γενετική. Ενώ η σκελετική δομή του νέου αλόγου μπορεί να προσαρμοστεί στον ταχύ ρυθμό ανάπτυξης, τα προβλήματα δημιουργούνται, λόγω του ότι η δυναμική για αναλόγως ταχεία ανάπτυξη και των τενόντων είναι περιορισμένη και έτσι καμπτικές παραμορφώσεις ανάπτυξης εμφανίζονται που οφείλονται σε αυτά ακριβώς τα διαφορετικά μοντέλα ανάπτυξης.Η ανάπτυξη του τένοντα περιορίζεται από δομές γνωστές ως αναρτήρ σύνδεσμος (accessory or check ligaments) που αποτελούνται από πυκνό ινώδη ιστό και προσκολούν τους τένοντες απευθείας στο οστό.

Η λειτουργία τους είναι να παρέχει επιπλέον υποστήριξη στους τένοντες που υποστηρίζουν την άρθρωση του κυνήποδα(fetlock). Λόγω αυτών των διαφορετικών μοντέλων ανάπτυξης, η κάμψη παραμορφώσης μπορεί να συμβεί σε διαφορετικούς τένοντες και στη συνέχεια σε διαφορετικές αρθρώσεις σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Σύσπαση του εν τω βάθει καμπτήρα τένοντα, (deep digital flexor tendon) (DDFT) επηρεάζει την τρίτη φάλαγγα του νεαρού αλόγου συνήθως στην ηλικία μεταξύ έξι εβδομάδων έως έξι μήνών. Σε ηλικία περίπου ενός έτους η ανάπτυξη των μακρών οστών(κερκίδος- radius bone,κυρίου μετακαρπίου-cannon bone) οδηγεί σε μια διαφορά στο μήκος μεταξύ αυτών και του επιπολής(επιφανειακού) καμπτήρα τένοντα superficial digital flexor tendon (SDFT) η οποία επηρεάζει στη συνέχεια την άρθρωση του κυνήποδα

Σύσπαση του γόνατος(καρπού) εμφανίζεται συνήθως μεταξύ ενός και έξι μηνών, εντούτοις, σε όλες τις περιπτώσεις είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η σχέση ανάμεσα στην ηλικία και τον τύπο της παραμόρφωσης δεν είναι σταθερή, και αυτές οι επίκτητες παραμορφώσεις μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Η διατροφή είναι επίσης πιστεύεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτών των παραμορφώσεων.Υπερσιτισμός και κατάχρηση χορήγησης θρεπτικών ουσιών, βιταμινών, σε πουλάρια που έχουν τη φυσική προδιάθεση για ταχεία φυσική ανάπτυξη είναι ένα συχνό εύρημα σε πουλάρια με καμπτικές παραμορφώσεις.
Η κατάσταση μπορεί επίσης να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση ή δευτερευόντως σε άλλα προβλήματα, όπως κάθε οδυνηρή κατάσταση στο άκρο, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μιά αντανακλαστική κάμψη για ανακούφιση από τον πόνο. Επώδυνες καταστάσεις, όπως η λοιμώδης νόσος των αρθρώσεων, τραύμα στα οστά ή τους μαλακούς ιστούς, ή τα προβλήματα οπλών, μπορεί να οδηγήσει στην τοποθέτηση του πάσχοντος άκρου σε τέτοια θέση, όπου το άλογο αποφεύγει να φέρει τόσο πολύ βάρος σε αυτό. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι μυς και τένοντες που δεν χρησιμοποιούνται με τον καιρό, συσπώνται,συστέλονται,και επέρχεται πλέον η καμπτική παραμόρφωση.

   Αυτές οι ανωμαλίες μπορούν να καταστούν μόνιμες και εξουθενωτικές, ακόμη και μετά την ίαση του αρχικόύ τραυματισμού, αν το άλογο δεν διαχειρίστηκε σωστά για την ανακούφιση του πόνου, τη φυσιοθεραπεία και την ελεγχόμενη ήπιας μορφής άσκηση. Όταν ο πόνος συμμετέχει στην ανάπτυξη αυτής της παραμόρφωσης τότε η ΚΠ εντοπίζεται σε αυτό το άκρο, σε αντίθεση με τα περιστατικά που συνδέονται με την ταχεία ανάπτυξη, τον υπερσιτισμό ή την γενετική προδιάθεση, που η ΚΠ εμφανίζεται και στα δύο πόδια και συνήθως σε διαφορετικό βαθμό.

Τι να ψάξουμε
Μια καλή κατανόηση της φυσιολογικής διάπλασης σε συνδυασμό με την προσεκτική εξέταση του πουλαριού θα επιτρέψει την έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος, του οποίου η θεραπεία θα είναι λιγότερο πολύπλοκη και αποτελεσματικότερη.

Σημάδια της ΕΚΠ στην άρθρωση της τρίτης φάλαγγας που μπορούν να εντοπιστούν νωρίς είναι μικρό μήκος της μπροστινής επιφάνειας της οπλής(προσόπλιο) και μεγάλο ύψος της πτέρνας. Αυτό συμβαίνει διότι η έλξη που ασκεί ο εν τω βάθει καμπτήρας τένοντας, (deep digital flexor tendon) (DDFT) στο πίσω μέρος του οστού της τρίτης φάλαγγας αναγκάζει την οπλή να βρίσκει το έδαφος πρώτα με τη μύτη της οπλής, να τρίβεται περισότερο απο τη πτερνα, η οποία αφού δεν τρίβεται το ίδιο με το μπροστινό μέρος της οπλής(φωτο) ψηλώνει και η κατάσταση συνεχώς χειροτερεύει. Η γωνία που σχηματίζει το προσόπλιο με το δάπεδο από 50° που είναι κανονικά υπερβαίνει τις 70°.Σταδιακά η οπλή παίρνει τη μορφή όπως ένα κυλινδρικό κουτί γάλα(boxy,club foot).

Ένα άλλο σημάδι που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι παρ’ολο ότι λιμάρουμε την φτέρνα και της ελλατώνουμε το ύψος το πουλάρι δεν είναι σε θέση να την ακουμπήσει στο έδαφος και στέκεται στον αέρα λόγω της σύσπασης του τένοντα.

Άλογα με τέτοιου είδους οπλές κουτσαίνουν συχνά μετά από ένα εξωνυχισμό ρουτίνας καθώς το χαμήλωμα της φτέρνας ασκεί μεγάλη τάση και κατ’επέκταση και πόνο στον εν τω βάθει καμπτήρα τένοντα.

Η ΚΠ της άρθρωσης του κυνήποδα (fetlock) χαρακτηρίζεται από το ότι η γωνία της είναι σχεδόν ευθεία,ενώ η οπλή παραμένει στην κανονική της θέση (φώτο.).Αιτία εκεί είναι ησύσπαση τουεπιπολής (επιφανειακού) καμπτήρος τένοντα superficial digital flexor tendon (SDFT) καθώς όπως βλεπετε στο βίντεο προσκολάται στο οστό της δεύτερης φάλαγγας.

Ψηλαφόντας τους τένοντες καθώς θα έχουμε σηκώσει το πόδι μπορούμε να καταλάβουμε πού είναι το πρόβλημα.

Το πρόβλημα μπορεί να είναι σύνθετο και στις χρόνιες καταστάσεις εμπλέκονται και ο αναρτήρ σύνδεσμος (accessory or check ligaments) και έχουμε και αλλαγές μέσα στην άρθρωση του κυνήποδα.

Σ’αυτές τις χρόνιες καταστάσεις η πρόγνωση για να επιστρέψει το άλογο σε κανονική αθλητική δραστιριότητα είναι περιορισμένη.

Πουλάρια με ΚΠ τού καρπού (γόνατο) knee είναι γονυκαμπή και σε σοβαρές περιπτώσεις δέν ισιώνει η άρθρωση όταν το επιχειρήσουμε με τα χέρια .

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Άρθρωση τρίτης φάλαγγας:

Συντηρητική με μη χειρουργικές μεθόδους θεραπεία όπως είναι οι διατροφικές αλλαγές, η άσκηση,τα αντιφλεγμονώδη ο διορθωτικός εξωνυχισμός της οπλής και το διορθωτικό πετάλωμα είναι κατάλληλες για πιο ήπιες παραμορφώσεις που έχουν εντοπιστεί νωρίς.

Ο διατροφικός περιορισμός έχει ως στόχο τη μείωση της πρόσληψης ενέργειας και κατά συνέπεια την επιβράδυνση της αύξησης του πουλαριού. Ο απογαλακτισμός από νωρίς, όταν ένα πουλάρι εξακολουθεί να θηλάζει, μπορεί να είναι χρήσιμος.

Σε αυτές τις περιπτώσεις εξωνυχισμός μόνο της περίσειας της πτέρνας δεν συνιστάται. Προβαίνουμε σε σταδιακό χαμήλωμα της πτέρνας σε συνδιασμό με πετάλωμα όπου το πέταλο θα προεξέχει λίγο στη μύτη της οπλής προστατεύοντάς την από τη φθορά αλλά και την άσκηση μεγαλύτερης δύναμης στον τένοντα βοηθώντας τον έτσι να μεγαλώσει. Είναι επίσης σημαντικό για αυτά τα πουλάρια να έχουν μια μέτρια ποσότητα της άσκησης καθώς ασκούνται οι τένοντες περισσότερο.Αυτό το τέντωμα των τενόντων μπορεί να είναι επίπονο, δημιουργώντας τους μια απροθυμία για άσκηση, έτσι μερικά πουλάρια μπορεί να χρειαστούν αντιφλεγμονώδη για την ανακούφιση του πόνου.

Για πιο σοβαρές παραμορφώσεις της τρίτης φάλαγγας, ή όπου συντηρητικές θεραπείες απέτυχαν, η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη. Η θεραπεία εκλογής για λιγότερο σοβαρές παραμορφώσεις είναι να κοπεί ο σύνδεσμος του εν τω βάθει καμπτήρα τένοντα, (deep digital flexor tendon) DDFT. Αυτή η διαδικασία είναι σχετικά απλή, ελάχιστα επεμβατική, και μπορεί επίσης να συνδυαστεί με διορθωτικό πετάλωμα για ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

Σε σοβαρές περιπτώσεις όπου η γωνία της πρόσθιας επιφάνειας της οπλής με το έδαφος(από τις 45°-50° που είναι κανονικά) έχει περάσει τις 90° συνιστάτα η τομή του εν τω βάθει καμπτήρα τένοντα, (deep digital flexor tendon) (DDFT) . Αυτή η τελευταία χειρουργική επέμβαση είναι αρκετά δραστική, οδηγεί σε μειωμένη λειτουργική ικανότητα των άκρων και δεν είναι πάντα επιτυχής. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιείται μόνο για σοβαρές περιπτώσεις όπου οι άλλες θεραπείες απέτυχαν.

Άρθρωση του κυνήποδα (Fetlock Joint):

Η μη χειρουργική θεραπεία για παραμορφώσεις της άρθρωσης του κυνήποδα περιλαμβάνει, περιορισμό διατροφής, αντιφλεγμονώδη για την ανακούφιση του πόνου και διορθωτικό εξωνυχισμό και πετάλωμα. Ανύψωση της πτέρνας για να μειωθεί η ένταση στον (DDFT) σε συνδυασμό με διορθωτική πετάλωση (φωτο).

Φυσιοθεραπεία με τη μορφή της μεταπήδησης, όπου το ένα πόδι κρατιέται ψηλά και το άλογο ωθείται να περπατήσει προς τα εμπρός, έχει προταθεί με σκοπό να βοηθήσει τεντώσουν οι τένοντες. Νάρθηκες μπορούν να εφαρμοστούν στον κυνήποδα για να βοηθούν να κρατιέται στη σωστή γωνία, αλλά πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή για την αποφυγή των πληγών που δημιουργούνται απο την πίεση.
Η χειρουργική αντιμετώπιση για πιο σοβαρές περιπτώσεις, ή εκείνες πού δεν ανταποκρίνονται στην συντηριτική θεραπεία είναι πιο περίπλοκη από ό, τι με εκείνη της τρίτης φάλαγγας,καθότι ο SDFT, ο DDFT, ή και οι δύο, μπορούν να συμμετέχουν. Η χειρουργική λύση για τις λιγότερο σοβαρές παραμορφώσεις του SDFT περιλαμβάνει την κοπή του αναρτήρα συνδέσμου (accessory ligament) , τομή του ίδιου του SDFT, και σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να κοπούν και οι δύο αναρτήρες σύνδεσμοι.

Γόνατο(καρπός):

Νάρθηκες σε συνδυασμό με την ελεγχόμενη άσκηση μπορεί να είναι ευεργετική για τα πουλάρια με ήπια ή / και στις αρχικά στάδια παραμόρφωσης του γόνατος. Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την κοπή των δύο τενόντων στο πίσω μέρος του γονάτου. Αυτή η διαδικασία υπήρξε επιτυχής, με καλή πρόγνωση όσον αφορά την αποκατάσταση της
ευθυγράμισης στο γόνατο και της αθλητικής ικανότητας για τα πουλάρια με ηπιότερες μορφές αυτής της παραμόρφωσης.

Ως επίλογο πρέπει να τονίσουμε ότι είναι σημαντικό να εξετάζουμε τακτικά τα πουλάρια καθώς αναπτύσονται και να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε αυτά τα προβλήματα το συντομότερο δυνατόν.

Επιμέλεια άρθρου: Στρατής Μουφλουζέλλης

Συντομεύσεις:

Καμπτική παραμόρφωση των άκρων:ΚΠΑ

Καμπτική παραμόρφωση:ΚΠ

Εν τω βάθει καμπτήρ τένοντας, (deep digital flexor tendon): (DDFT)

Επιφανειακός καμπτήρας τένοντας, superficial digital flexor tendon: (SDFT)

Πηγές:

• Dr Jennifer Lugton – The Equine Veterinarians Australia (EVA)
• Equine medicine secrets
• Equine medicine & surgery, third edition
• Lameness in horses, OR ADAMS, second edition
• The horse foot, Christopher C Pollitt
• Horse Anatomy, Peter Goody
• The healthy horse, Janet L Eley
• Corrective farriery,Simon Curtis
• Hickmans Farriery,John Hickman & Martin Humphrey
• Συγκριτική ανατομική κατοικιδίων,Σωτ. Μιχαήλ
• Προσωπική εμπειρία