Γράφει ο Στρατής Μουφλουζέλλης (10/01/2012)

Οικιακός ποντικός                     

Τα ποντίκια(12-30gr. βάρος) έχουν εξαιρετικές αναπαραγωγικές ιδιότητες. Στις 35 ημέρες της ζωής τους ωριμάζουν και μεταφέρουν τα έμβρυα για 18 έως 21 ημέρες. Αν η θηλυκιά αποβάλει μπορεί να ξαναμεινει έγκυος μέσα σε 48 ώρες. Ο μέσος όρος των νεογνών είναι περίπου 6. Σε ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να παράγει μικρά κάθε 40 με 50 ημέρες. Τα ποντίκια ζουν συνήθως 15 – 18 μήνες.

Αρουραίοι (Νορβηγικός και αρουραίος της στέγης)

Ο Νορβηγικός αρουραίος(250-500gr.βάρος,μικρά μάτια,μικρά αυτιά) είναι ο πιο συνηθισμένος των αρουραίων και συναντάται παντού. Ο αρουραίος της οροφής (150-200gr.μεγάλα μάτια,μεγάλα αυτιά,πιό σουβλερή μύτη)συνήθως βρίσκεται στα λιμάνια και είναι επίσης ένας οικιακός αρουραίος

Ο αριθμός των νεογνών σε μια γέννα ποικίλει από 6 – 22, ο μέσος όρος σε μια γέννα θηλυκού είναι 6 – 8.
Μπορούν να κάνουν μέσα σ’ ένα χρόνο από 3εως12 γέννες. Ο χρόνος ζωής τους σ’ ένα πληθυσμό είναι περίπου 6 μήνες.

Οι αρουραίοι και τα ποντίκια έχουν χαμηλή όραση και αχρωματοψία αλλά η αίσθηση της οσμής, της γεύσης, της ακοής και της αφής είναι εξαιρετικά αναπτυγμένη.
Δραστηριοποιούνται συνήθως, μισή με μια ώρα μετά το σούρουπο αφού το περιβάλλον έχει γίνει ήσυχο. Όταν δεν ενοχλούνται ψάχνουν για τροφή οποιαδήποτε στιγμή στην διάρκεια της μέρας ή της νύχτας.
Ένα από τα πιο αγαπημένα μέρη φωλιάσματος για τους αρουραίους είναι κάτω από το έδαφος, στα πατώματα των κτιρίων, και άλλες κλειστές περιοχές των κτιρίων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν καταφύγιο αν μπορέσουν να εισέλθουν σε αυτά. 
Φωλιές συχνά βρίσκονται σε σωρούς από σκουπίδια και εμπορεύματα, που έχουν αποθηκευτεί πάνω από μήνα χωρίς να μετακινηθούν. Στις κατοικημένες περιοχές ζουν εξωτερικά σε αυλές, γκαράζ, πέτρες και σε υπόνομους.
Σκάβουν στο έδαφος με τα μπροστά πόδια και πετούν το χώμα με τα πίσω, μπορούν επίσης να τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα, να πηδούν, να σκαρφαλώνουν και να κολυμπούν περίφημα.

Τα τρωκτικά συνήθως στις οικίες καταστρέφουν και επιμολύνουν τα τρόφιμα. Θεωρούνται υπεύθυνα για πολλές ζημιές που γίνονται σε σπίτια και αγροικίες.
Μασούν οτιδήποτε υλικό μπορεί να φανεί χρήσιμο για την δημιουργία των φωλιών τους, όπως χαρτιά, υφάσματα, υαλοβάμβακα καθώς και σκληρά υλικά όπως κόκαλα, αλουμίνιο, καλώδια, ξύλα κ.α.
Το σμάλτο των δοντιών τους είναι 5, 5 φορές ισχυρότερο από το ατσάλι.
Μπορούν εύκολα να μασήσουν πλαστικές σωλήνες, μεταλλικούς κάδους και επιπλέον μπορούν να προκαλέσουν φωτιές από το μάζεμα των σπίρτων στις φωλιές τους και με την πρόκληση βραχυκυκλώματος από το μάσημα των καλωδίων.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορεί να μεταφερθούν απ’ ευθείας στον άνθρωπο από το δάγκωμα του ποντικού ή από τα τρωκτικά σε παράσιτα όπως ψύλλους – τσιμπούρια – ψείρες κ.λ.π, που τσιμπούν τον άνθρωπο και τα ποντίκια ή από την μόλυνση των τροφίμων με τα κόπρανα και τα ούρα τους.( Πανώλη, τυφοειδής πυρετός, λεπτοσπείρωση τριχίνωση και τροφική δηλητηρίαση.)

Δράση ποντικοφάρμακων τρίτης γενιάς
Τα περισσότερα σύγχρονα ποντικοφάρμακα τρίτης γενιάς(Diphacinone, Flocoumafen, Βromadiolone, Coumatetralyl, Brodifacoum) περιέχουν ένα αντιπηκτικό ενεργό συστατικό το οποίο προκαλεί εσωτερική αιμορραγία επιφέρωντας τον θάνατο του ζώου.Μία μόνο λήψη είναι αρκετή για το θάνατο του τρωκτικού. Ο θάνατος στο τρωκτικό επέρχεται αρκετές ημέρες μετά την κατανάλωση του δηλητηρίου. Έτσι το τρωκτικό πεθαίνει μακριά από το σημείο δηλητηρίασης, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται και το ενδεχόμενο ύπαρξης πτώματος κοντά στο δόλωμα το οποίο θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στην κατανάλωση του δολώματος από άλλα τρωκτικά.Αυτό το μειονέκτημα είχαν τα παλιά ποντικοφάρμακα αμέσου δράσεως(θειούχος ψευδάργυρος),τα οποία ήταν και πολύ τοξικά. 

Για να πετύχουμε ικανοποιητικό αποτέλεσμα πρέπει να καταπολεμήσουμε τα τρωκτικά στους χώρους που βρίσκουν καταφύγιο και πολλαπλασιάζονται, καθώς επίσης και στους χώρους από τους οποίους παίρνουν την τροφή τους. Τέτοιοι χώροι στις αστικές περιοχές είναι πχ. τα αποχετευτικά δίκτυα όπου συνήθως ζούν οι αρουραίοι.

Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι στις περιπτώσεις που οι χώροι που θέλουμε να προστατεύσουμε γειτονεύουν με κτίσματα ή άλλες εγκαταστάσεις στις οποίες αφθονούν τα τρωκτικά (εγκαταλειμμένα σπίτια, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, χώροι επεξεργασίας ή διακίνησης τροφίμων κλπ) καλό είναι να μπορούμε να επεμβαίνουμε και εκεί.

Η συγκέντρωση σκουπιδιών στους δρόμους σε ελεύθερους σωρούς ή ακόμη και σε κάδους υποδοχής που δεν κλείνουν ικανοποιητικά, ευνοεί την εγκατάσταση στην περιοχή και τον πολλαπλασιασμό των αρουραίων.

Ο αριθμός των θέσεων δόλωσης και η ακριβής ποσότητα του δολώματος κατά θέση δόλωσης, εξαρτώνται από τη σοβαρότητα της προσβολής.

Έτσι λοιπόν για τους ποντικούς που τρέφονται ακανόνιστα και τους αρέσει να εξερευνούν νέες τροφές, τοποθετούμε τα δολώματα σε σημεία που απέχουν μεταξύ τους 2-5 μέτρα.

Σε κάθε σημείο τοποθετούμε 5-10 γρ.δολώματος.

Aντίθετα οι αρουραίοι κινούνται συνήθως στα ίδια μέρη και τρέφονται από τροφές με τις οποίες έχουν εξοικειωθεί. Εδώ τα σημεία δόλωσης απέχουν μεταξύ τους 5-10 μέτρα. Σε κάθε σημείο τοποθετούμε 20-30 γρ.δολώματος
Μια νέα επιστημονική έρευνα, η πρώτη του είδους της, διαπίστωσε ότι μολονότι οι αρουραίοι μιας πόλης φαίνεται εκ πρώτης όψεως να την τριγυρνούν ελεύθερα, στην πραγματικότητα σχηματίζουν ανά ομάδες ξεχωριστές “γειτονιές”, όπου περνάνε την περισσότερη ζωή τους, χωρίς να απομακρύνονται. Η έρευνα δείχνει ότι ενώ σπάνια οι αρουραίοι μεταναστεύουν, όταν νιώσουν ότι κινδυνεύουν, για παράδειγμα λόγω των ανθρώπινων προσπαθειών για καταπολέμησή τους, τότε θα μετακινηθούν ομαδικά σε μια άλλη γειτονιά. Συνεπώς, κατά τους ερευνητές, ίσως η καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος να είναι η καταπολέμηση των αρουραίων σε πολύ ευρύτερη κλίμακα, με ταυτόχρονη καταπολέμηση ολόκληρων “οικογενειών” και “γειτονιών”.Για κάθε ένα αρουραίο ή ποντικό που τυχαίνει να δούμε υπάρχουν άλλοι 20-40!!! Που δεν βλέπουμε.

Εφόσον παρατηρήσουμε ότι τα δολώματα καταναλώνονται, τα αναπληρώνουμε έως ότου δούμε ότι μένουν απείραχτα.Όταν τα τρωκτικά είναι πολλά τα δολώματα τρώγονται γρήγορα.

Εμείς πρέπει να αναπληρώνουμε τα δολώματα μέχρι να δούμε να μένουν.Παρακολουθούμε τις θέσεις δόλωσης κάθε 2-3 μέρες και συμπληρώνουμε από τα σημεία που έχει φαγωθεί,προσέχωντας να μήν αγγίζουμε τα δολώματα με τα χέρια μας γιατί παίρνουν τη μυρουδιά μας καί ύστερα δεν καταναλώνονται από τα τρωκτικά.

Μετά από χρονικό διάστημα 10 περίπου ημερών περιμένουμε τα αποτελέσματα τα οποία είναι πάντοτε επιτυχή αρκεί να τρώγονται τα δολώματα και να υπάρχει πάντα περίσευμα από αυτά.Στα τρωκτικά αρέσει να περνάνε μέσα από στενά μέρη και όταν τρώνε να αισθάνονται προστατευμένα.Γιαυτό μεγάλη επιτυχία έχει η τοποθέτησή τους μέσα σε σωλήνες διαμέτρου ανάλογα με το μέγεθός τους.Τέτοιους βρίσκουμε πολύ εύκολα απο άδεια τόπια υφασμάτων,ναύλον,ρολλά απο χαρτί κουζίνας,ρολλά απο φίλμ θερμοκηπίων κλπ.Τα κόβουμε σε μήκος 20-30 cm τα στερεώνουμε στη γωνιά που σχηματίζει ο τοίχος με το δάπεδο,πχ με καρφί,με σύρμα ή έστω και μιά πέτρα και στο εσωτερικό στο μέσον τους με ένα μακρύ κουτάλι τοποθετούμε το δόλωμα. Υπάρχουν επίσης στο εμπόριο ειδικές ταγίστρες(δολωματικοί σταθμοί) οι οποίες μάλιστα είναι ασφαλείς για να μή έχουν πρόσβαση στο δόλωμα παιδιά ή άλλα κατοικίδια. Τα δολώματα μέσα στο σωλήνα ή την ταγίστρα προστατεύονται από την ηλιακή ακτινοβολία και την υγρασία ή άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να τα αλλοιώσουν και να μειώσουν την αποτελεσματικότητα τους (ελκυστικότητα-δραστικότητα).Άν δούμε ότι τα δολώματα δεν τρώγονται,αλλάζουμε είδος ή βάζουμε ένα κοτέϊλ από αυτά για να δούμε τι προτιμούν ή ακόμα αλάζουμε τις θέσεις τους σε άλλα σημεία.

Το άσχημο με τους αρουραίους είναι ότι πρέπει να καταπολεμήσουμε όλους της περιοχής και εάν οι γείτονές μας δεν συμμετέχουν και αυτοί τότε η καταπολέμηση μόνο από εμάς γίνεται δύσκολη.

Σε αποθήκες με ζωοτροφές τα δολώματα πρέπει να είναι πιό ελκυστικά απ’αυτές ή το καλοκαίρι να χρησιμοποιούμε ποτικοφάρμακα που τα διαλύουμε σε κύπελα με νερό ή γάλα γιατί αναγκαστικά θα πιούν.Τον χειμώνα υπάρχει παντού νερό και το κόλπο δεν πιάνει.Πάντοτε πριν ανανεώσουμε τις ζωοτροφές σε μιά αποθήκη  βάζουμε άφθονα ποντικοφάρμακα για περίπου 2 εβδομάδες που θα είναι άδειες.Οι ποντικοί θα πέσουν με τα μούτρα πάνω στα δολώματα και θα τους ξεπαστρέψουμε σχεδόν όλους.Μήν ξεχνάτε να κάνετε και 2 καλούς  ψεκασμούς των δαπέδων,τοίχων, χαραμάδων μέσα έξω της αποθήκης τώρα που είναι άδεια με διάστημα 7-10 μέρες μεταξύ τους για τα έντομα.Πρίν τους ψεκασμούς η αποθήκες πρέπει να έχουν καθαριστεί καλά.

Μετά το τέλος της καταπολέμησης πρέπει να γίνεται προσεκτικός έλεγχος του χώρου για τυχόν ύπαρξη νεκρών τρωκτικών και να ακολουθεί η καύση ή η ταφή τους.

Μέτρα προστασίας

Η τοποθέτηση των δολωμάτων πρέπει να γίνεται με τρόπο ασφαλή ώστε να αποκλείεται η πιθανότητα λήψης του από μικρά παιδιά ή ζώα που δεν είναι στόχος καταπολέμησης (σκύλοι, γάτες,πουλιά κλπ).

Γι αυτόν το λόγο τα δολώματα τοποθετούνται σε σημεία που είναι προσιτά μόνο στα τρωκτικά (κάτω ή πίσω από ψυγεία, φούρνους άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό ή βαριά έπιπλα). Τα δολώματα πρέπει να τοποθετούνται σε δολωματικούς σταθμούς ειδικά όταν δολώνουμε σε ανοιχτούς και ακάλυπτους χώρους.

Προετοιμασία του χώρου

Πριν χρησιμοποιήσουμε το δόλωμα πρέπει οπωσδήποτε να καθαρίζουμε τους χώρους που θέλουμε να προστατεύσουμε και να απομακρύνουμε κάθε εναλλακτική πηγή τροφής. Ειδικότερα στους επαγγελματικούς χώρους όπως τα εργαστήρια παρασκευής τροφίμων, οι κουζίνες εστιατορίων κλπ, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην απομάκρυνση των υπολειμμάτων τροφών που πιθανόν βρίσκονται εκτεθειμένες στη διάθεση των τρωκτικών, καθώς επίσης πρέπει να γίνεται και επιμελημένος καθαρισμός των αποθηκευτικών χώρων, των φωταγωγών κ.λ.π.

Η πρόληψη είναι πιο αποτελεσματική από την εξολόθρευση 
Μείωση της διαθέσιμης τροφής.- Τα ευπρόσιτα τρόφιμα και απορρίμματα αποτελούν πόλο έλξης για τα τρωκτικά. Για να αποφεύγεται αυτό το ενδεχόμενο καλό είναι οι κάδοι των απορριμμάτων να είναι καλά ασφαλισμένοι, και τα τρόφιμα των κατοικίδιων να μην παραμένουν έξω τη νύχτα. 
Καταστροφή πιθανών καταφύγιων.- Μειώνοντας τα ασφαλή καταφύγια για τα τρωκτικά, μειώνονται και οι πιθανότητες εγκατάστασης τους. Μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί αυτό να επιτευχθεί είναι συλλογή των σκουπιδιών από αυλές και κήπους, η τοποθέτηση της ξυλείας πάνω από το έδαφος και μακριά από τοίχους, το φράξιμο τρυπών σε τοίχους κτιρίων, καθώς και η διατήρηση καθαρών κήπων. 
Η διατήρηση των φυσικών θηρευτών των τρωκτικών (γεράκια, κουκουβάγιες, κουνάβια, γάτες) 
Φροντίζουμε επίσης να αποκλείσουμε κάθε σημείο από το οποίο τα τρωκτικά θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση από το εξωτερικό περιβάλλον στους χώρους που θέλουμε να προστατεύσουμε.
Τέτοια σημεία μπορεί να είναι σπασμένα τζάμια παραθύρων, οι αεραγωγοί, οι σωλήνες αποχέτευσης δίχως προστατευτική σχάρα στο στόμιό τους, οι πόρτες που δεν εφάπτονται στο δάπεδο και αφήνουν μεγάλα ανοίγματα, οι μεγάλες ρωγμές κ.λ.π.

Επιλογή κατάλληλου δολώματος

Βασικός παράγοντας για την επιτυχία μιας καταπολέμησης είναι η σωστή επιλογή της μορφής του δολώματος που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε. 
Έτσι λοιπόν στα φρεάτια, στους υπονόμους, στους ακάλυπτους χώρους και όπου αλλού υπάρχει πολλή υγρασία, προτιμούμε τον κέρινο κύβο που είναι εξαιρετικά ανθεκτικός στην υγρασία.
Επιπλέον ο κέρινος κύβος με το σχήμα που έχει μπορεί να στερεωθεί σε συγκεκριμένα σημεία όπου κανένα άλλο δόλωμα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Τέτοια σημεία είναι π.χ. τα δοκάρια της στέγης ή ακόμη και οι κορμοί των δέντρων.
Για την καταπολέμηση των αρουραίων στους υπονόμους, κρεμάμε με σύρμα τους κέρινους κύβους από τις σχάρες των φρεατίων με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να τους φθάνουν τα τρωκτικά Για να πετύχουμε ικανοποιητικό αποτέλεσμα πρέπει να καταπολεμήσουμε τα τρωκτικά στους χώρους που βρίσκουν καταφύγιο και πολλαπλασιάζονται, καθώς επίσης και στους χώρους από τους οποίους παίρνουν την τροφή τους. Τέτοιοι χώροι στις αστικές περιοχές είναι πχ. τα αποχετευτικά δίκτυα όπου συνήθως ζούν οι αρουραίοι.