Είναι η πιο συχνή θανατηφόρος αρρώστια των έγκυων προβατίνων

Δεν οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο η ϊό αλλά είναι όπως λέμε μια μεταβολική ασθένεια δηλαδή οφείλεται σε διαταραχή αξιοποίησης των υδατανθράκων(σάκχαρα) και των λιπών από την προβατίνα και παρατηρείται στο τελικό στάδιο της εγκυμοσύνης. Είναι πιο συχνή σε προβατίνες αδύνατες ή πολύ παχιές που έχουν δύο ή περισσότερα αρνάκια μέσα στην κοιλιά τους.

Η σπίθα με την οποία εκδηλώνεται η αρρώστια είναι οποιοσδήποτε λόγος θα κάνει την προβατίνα να μην φάει αυτό που πρέπει.

Μετά την 100^η μέρα της εγκυμοσύνης το βάρος του(ων) εμβρύου(ων) αυξάνεται με γοργό ρυθμό και έτσι το ίδιο και οι ανάγκες της μητέρας σε τροφή (σάκχαρα) που να αξιοποιείται γρήγορα από τον οργανισμό της.

Αυτή την περίοδο μικραίνει ο διαθέσιμος χώρος του στομαχιού της μητέρας αφού τον πιο πολύ χώρο καταλαμβάνουν τώρα τα αρνάκια που μεγαλώνουν γρήγορα. Οι παχιές προβατίνες έχουν πολύ λίπος μέσα στην κοιλιά τους οπότε καταλαβαίνουμε πόσο περισσότερο στριμώχνεται το στομάχι.

Οι μηχανισμοί που προκαλούν την τοξιναιμία εγκυμοσύνης είναι πολύπλοκοι.

Στην αρχή της αρρώστιας εμφανίζεται υπογλυκαιμία, ο εγκέφαλος δεν αντέχει στην έλλειψη γλυκόζης, εκδηλώνεται υπογλυκαιμική εγκεφαλοπάθεια, ανορεξία η οποία χειροτερεύει την υπογλυκαιμία, απάθεια, νευρολογικά συμπτώματα και τελικά στο 90% των περιπτώσεων επέρχεται ο θάνατος. Η έλλειψη γλυκόζης οδηγεί τον οργανισμό στην κινητοποίηση του λίπους για παραγωγή ενέργειας με αποτέλεσμα το υπερβολικό μάζεμα λίπους μέσα στα κύτταρα του συκωτιού που δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο τη φυσιολογική του λειτουργία. Από την οξείδωση των λιπών παράγονται τοξικές ουσίες τα κετονικά σώματα τα οποία  δηλητηριάζουν τον οργανισμό και προσβάλουν το νευρικό σύστημα του ζώου. Σε επόμενα στάδια της αρρώστιας παρατηρούνται μεταβολική οξέωση, αφυδάτωση και νεφρική ανεπάρκεια. Συχνά παρουσιάζεται και υπασβεστιαιμία ή υποκαλιαιμία.

Παράγοντες που μπορούν να ξεκινήσουν την ασθένεια είναι:

• Άσχημες καιρικές συνθήκες                                        
• Λανθασμένη διατροφή
• Παρασιτώσεις
• Παραφυματίωση
• Παθήσεις της στοματικής κοιλότητας
• Προϊούσα πνευμονία
• Απότομη αλλαγή στη διατροφή
• Κούραση από μεταφορά των έγκυων ζώων
• Στρίμωγμα ανάμεσα σε στενές ταΐστρες
• Έλειψη άσκησης στις παχύσαρκες προβατίνες.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΡΡΩΣΤΩΝ ΖΩΩΝ

   Τα αρχικά στάδια της ασθένειας δεν πρέπει να ξεφύγουν από την προσοχή του κτηνοτρόφου αφού όσο πιο γρήγορα επέμβουμε τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχουμε να σώσουμε το ζώο.

   Η ανορεξία η οποία συνεχώς χειροτερεύει είναι το πιο χαρακτηριστικό σημάδι της ασθένειας.

   Οι προβατίνες απομακρύνονται από το κοπάδι και απομονώνονται. Ορισμένες φορές στέκονται με το κεφάλι ψηλά και κοιτάζουν με απλανές βλέμμα. Όταν τις πλησιάζουμε δεν αισθάνονται τον κίνδυνο και δεν απομακρύνονται. Παρουσιάζουν πολλά νευρολογικά συμπτώματα όπως:

Τρίξιμο των δοντιών, μυϊκό τρέμουλο ή σπασμοί, στράβωμα του κεφαλιού προς τη μια πλευρά, κυκλικές κινήσεις, τύφλωση. Η τύφλωση είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Τα ζώα πέφτουν πάνω σε εμπόδια ή στέκονται με το κεφάλι σε μια γωνιά και δεν πλησιάζουν τις ταΐστρες.

Τρεις έως τέσσερις μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων τα ζώα ξαπλώνουν.Το ξάπλωμα αυτό ειναι κακό σημάδι για τη ζωή της προβατίνας. Σταδιακά η κατάσταση χειροτερεύει. Εάν τα έμβρυα πεθάνουν οι προβατίνες παρουσιάζουν προσωρινή βελτίωση. Δύο έως τέσσερις μέρες μετά τα ζώα πεθαίνουν. Η εικόνα περιπλέκεται στην περίπτωση που υπάρχει και υπασβεστιαιμία ή υπομαγνησιαιμία, όπου εμφανίζεται κοπιαστική αναπνοή, διαστολή της κόρης και δυσκοιλιότητα.

Στο εργαστήριο η γλυκόζη του αίματος είναι μικρότερη από 1,3 mmol/lit για προβατίνες που εμφανίζουν τοξιναιμία της εγκυμοσύνης ενώ οι φυσιολογικές τιμές είναι1,7 έως 4,2 mmol/lit.Στα ούρα υπάρχει επίσης αυξημένη συγκέντρωση κετονικών σωμάτων.

Άλλες αρρώστιες όπως η μεταβολική οξέωση, η λιστερίωση ,η υπασβεστιαιμία παρουσιάζουν ορισμένα κοινά συμπτώματα με την τοξιναιμία της εγκυμοσύνης.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα διαπιστώσουμε την αρρώστια αν και πολλές φορές αποτυγχάνουμε ακόμα και σε περιπτώσεις γρήγορης και σωστής ανακάλυψης της.

Το πρώτο πράγμα που θα μας βάλει σε υποψία είναι η ανορεξία και η χαζή συμπεριφορά της εγκύου προβατίνας.

Με μια αποστειρωμένη βελόνα χτυπάμε σε ένα σημείο πάνω στα ούλα του στόματος της προβατίνας και τη σταγόνα αίματος που βγαίνει την ακουμπάμε πάνω σε μια ταινία μέτρησης του σακχάρου

Έτσι θα δούμε αν η γλυκόζη του αίματος έχει πέσει κάτω από τα όρια που αναφέραμε προηγουμένως.

Επίσης με τη φούχτα μας κλείνουμε τα ρουθούνια και το στόμα της προβατίνας για ένα λεπτό περίπου ώστε να μην μπορεί να πάρει αέρα. Τη στιγμή που η προβατίνα δεν αντέχει άλλο την έλλειψη οξυγόνου κατουράει και ένας βοηθός με ένα κυπελάκι συλλέγει λίγα ούρα. Βουτάμε μέσα μία ταινία που κάνουμε τεστ για τα ούρα για δύο λεπτά και μετά τη βγάζουμε. Όταν το χρώμα της ταινίας σε ένα σημείο της που μετράει τα κετονικά σώματα γίνει μωβ τότε σημαίνει ότι τα κετονικά σώματα έχουν ήδη περάσει στα ούρα και άρα βρισκόμαστε σε εξέλιξη της νόσου. Αν είναι προς το άσπρο τότε το τεστ είναι αρνητικό.

Για τη θεραπεία μπορούμε να δώσουμε από το στόμα προπυλενική γλυκόλη (που είναι πρόδρομη ουσία της γλυκόζης) σε δόση 60 ml πρωί-βράδυ ή γλυκερόλη (γλυκερίνη) ή μελάσα σε δόση 60 ml πρωί-βράδυ, ή το εμπορικό σκεύασμα multibirth το οποίο είναι ένα μίγμα προπυλενικής γλυκόλης, μελάσας, μεθειονίνης, βιταμινών και μεταλλικών αλάτων στη δοσολογία των 45 ml από το στόμα. Επανάληψη ξανά μετά 4 ώρες εάν χρειάζεται και ξανά μετά 24 ώρες εάν η ανορεξία επιμένει. Η κατάχρηση αυτών των γλυκοπλαστικών ουσιών μπορεί να βλάψει τα ωφέλιμα μικρόβια της μεγάλης κοιλίας με αποτέλεσμα δυσπεπτική οξέωση και διάροια.Η χορήγηση βιταμίνης Β12 και κοβαλτίου υποβοηθούν την λειτουργία των ωφέλιμων μικροβίων της μεγάλης κοιλίας.Πότισμα γιαούρτι διαλυμένο με νερό βοηθάει στην διατήρηση της όρεξης λόγω των ωφέλιμων μικροοργανισμών που περιέχει.

Σημαντικό βήμα για την θεραπεία της ασθένειας είναι η απομάκρυνση των εμβρύων ώστε να μπορέσει η προβατίνα να αντιμετωπίσει τις δικές της ανάγκες. Εάν έχουμε περάσει τις 140 μέρες της εγκυμοσύνης(και σαυτό θα μας βοηθήσει να δούμε πόσο έχουν αναπτυχθεί και εάν έχουν κατεβάσει γάλα τα μαστάρια της) χορηγούμε ενδομυϊκά 20 mg δεξαμεθαζόνης + 5mgr προσταγλαδίνη F2a  οπότε μέσα σε 48-72 ώρες προκαλείται τοκετός.

Η απομάκρυνση των εμβρύων με καισαρική τομή είναι μια άλλη λύση.

Η ενδοφλέβια χορήγηση 200-300 ml δεξτρόζης 20% πρωί – βράδυ γίνεται μέχρι να εξαφανιστούν τα κετονικά σώματα από τα ούρα.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η σωστή διατροφή και διαχείριση των προβατίνων είναι απαραίτητες για την πρόληψη της ασθένειας. Το φαγητό πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες των ζώων. Ο σανός πρέπει να είναι αρίστης ποιότητας αφού η ποσότητα που μπορεί να καταναλωθεί από τα προχωρημένης εγκυμοσύνης ζώα είναι περιορισμένος. Προοδευτικά μειώνεται το τάϊσμα χονδροειδών τροφών και αυξάνεται αυτό των συμπυκνωμένων. Το καθαρό άφθονο νερό είναι απολύτως απαραίτητο αφού η έλλειψη του κόβει την όρεξη στα πρόβατα που γίνονται έτσι υποψήφια για να φανερώσουν την αρρώστια. Πρέπει να υπάρχει άνετος χώρος γύρω από τις ταΐστρες να μη στριμώχνονται τα έγκυος ζώα και το τάϊσμα να γίνεται δύο φορές τη μέρα και σανός και συμπυκνωμένη τροφή. Η συμπυκνωμένη τροφή δίνεται μετά την 100^η μέρα της εγκυμοσύνης και σταδιακά αυξάνεται από τα 250 γραμμάρια ανά ζώο έως τα 1150 γραμμάρια όταν τελειώνει η εγκυμοσύνη και ανάλογα με το πόσο μεγαλόσωμο είναι το ζώο.