Η χωλότητα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χοίροι καθώς συντελεί σε μείωση των αποδόσεων αλλά και των παραγωγικών ετών των χοίρων στη μονάδα.

Η παρουσία της χωλότητας, οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση χωλότητας και οι τρόποι για την αντιμετώπισή της (με επίκεντρο τους χοίρους αντικατάστασης), ήταν το θέμα ενός τριετούς ερευνητικού προγράμματος, τα πορίσματα της οποίας παρουσιάστηκαν σε μια ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Moorepark τον Ιούλιο του 2013.

Οι συνθήκες διαβίωσης των χοίρων είναι συνυφασμένες με την εμφάνιση χωλότητας και αντανακλάται στην ευζωία τους. Στις εκτροφές είναι σύνηθες να παραβλέπονται περιστατικά χωλοτήτων. Πέρα του ότι αποτελεί επώδυνη κατάσταση, δεν δίνει τη δυνατότητα στους χοίρους να μετακινηθούν στα σημεία που έχουν πρόσβαση σε τροφή και νερό. Επομένως, εμφανίζονται και συμπτώματα πείνας και δίψας. Τέλος έχει ενοχοποιηθεί ως παράγοντας πρόκλησης χωλοτήτων το είδος του δαπέδου.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η συνειδητοποίηση του προβλήματος από τους παραγωγούς είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της χωλότητας λόγω των επιπτώσεων στην παραγωγικότητα των χοίρων που προορίζονται για σφαγή. Μείζον θέμα αποτελούν οι χοιρομητέρες.

Η έρευνα των συγγραφέων σαφώς έδειξε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης χωλότητας που σχετίζονται με τη στέγαση της ομάδας, το οποίο είναι ένα επιπλέον κίνητρο για να ενισχυθεί η συνειδητοποίηση του προβλήματος.

Η συνειδητοποίηση της χωλότητας πρέπει να ξεκινήσει με την αξιολόγηση των χοιρομητέρων που προορίζονται για σφαγή, τους χοίρους αντικατάστασης και τα ποσοστά θνησιμότητας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί αν χοιρομητέρες με φτωχή αναπαραγωγική απόδοση που θανατώνονται εμφανίζουν χωλότητα και να ξεκινήσει η καταγραφή του αριθμού των χοιρομητέρων με εμφανή κλινικά προβλήματα, όπως απουσία νυχιών ή αποστήματτα στα άκρα. Οι χώροι τοκετού-γαλουχίας είναι ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει η παρατήρηση.

Σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της χωλότητας αποτελεί η επιθεώρηση των νυχιών για εύρεση αλλοιώσεων, στις χοιρομητέρες.

Η έρευνα του Moorepark αποδεικνύει ότι, ανεξαρτήτως του χώρου τοκετού, η πλειοψηφία των χοιρομητέρων επηρεάζεται από τις αλλοιώσεις στα νύχια. Ως εκ τούτου, η επιθεώρηση των νυχιών ενσωματώνεται στο καθημερινό πρόγραμμα ελέγχου μιας εκτροφής, και αποτελεί το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της χωλότητας σ’ αυτή.

Η χωλότητα είναι πολύ πιο εύκολο να εντοπιστεί ανάλογα με την ομάδα. Η σοβαρή χωλότητα είναι εύκολα ανιχνεύσιμη σε οποιαδήποτε ομάδα εντός μίας εκτροφής, κυρίως σε εκείνες που οι χοιρομητέρες τρέφονται όλες μαζί σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Οι χοιρομητέρες με χωλότητα, σε αυτή την περίπτωση, ανιχνεύονται από τη δυσκολία που παρουσιάζουν στην κίνηση στο χαμηλότερο σημείο παράδοσης των ζωοτροφών. Η ανίχνευση της χωλότητας στα ηλεκτρονικά συστήματα τροφοδοσίας των χοιρομητέρων (ΕΚΤ) είναι πολύ δύσκολη όπως επίσης και η ανίχνευση πασχόντων χοιρομητέρων και εμφανίζεται με την απουσία-μείωση γευμάτων. Αυτό είναι ανησυχητικό, δεδομένου ότι τα επίπεδα της χωλότητας είναι συχνά πολύ υψηλά σε τέτοια συστήματα, λόγω της συνεχούς εκ νέου ανάμειξης των χοιρομητέρων στο σχαρωτό δάπεδο.

Μία οδηγία που εφαρμόστηκε από Ολλανδούς κτηνιάτρους, είναι η τοποθέτηση ενός δίσκου γεμάτου με ξηρό ασβέστη στο στόμιο του ΕΚΤ που προορίζεται για χοιρομητέρες. Κατά αυτόν τον τρόπο ο ασβέστης στεγνώνει στα κατώτερα σημεία των άκρων με αποτέλεσμα την απολύμανση των νυχιών. Αυτό, ίσως, να μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη χωλοτήτων, λόγω αλλοιώσεων στα νύχια.

Γενικά η αντιμετώπιση της χωλότητας έχει καλύτερη πρόγνωση στα αρχικά στάδια για αυτόν τον λόγο προτάθηκε ένα σύστημα βαθμολόγησης της κίνησης των χοιρομητέρων. Τα συστήματα βαθμολόγησης (οπτικά) καθορίζονται με βάση την ταχύτητα του βαδίσματος τη θέση της κεφαλής, τις ενδείξεις ασυμμετρίας, τις κινήσεις που αφορούν τα οπίσθια τεταρτημόρια, τη προθυμία μετακίνησης και τη θέση του άκρου κατά την επαφή με το έδαφος. Με το συγκεερκιμένο σύστημα δε τίθεται αιτιολογική διάγνωση του προβλήματος. Για να γίνει η βαθμολόγιση θα πρέπει το έδαφος να είναι στεγνό, επίπεδο, στερεό, καθαρό και όχι με σχάρες.

Ένα απλό σύστημα βαθμολόγησης περιλαμβάνει μια κλίμακα τεσσάρων σημείων, όπου :

0 = απουσία χωλότητας

1 = ήπια χωλότητα

2 = μέτρια χωλότητα

3 = σοβαρή χωλότητα

Ένα ζώο που εμφανίζει ήπια χωλότητα έχει τη δυνατότητα μετακίνησης και φέρει βάρος στο προσβεβλημένο άκρο. Από την άλλη, ένα ζώο με μέτρια χωλότητα παρουσιάζει δυσκολία μετακίνησης και εξακολουθεί να φέρει βάρος στο προσβεβλημένο άκρο. Τέλος, ένα ζώο με σοβαρή χωλότητα δε φέρει βάρος στο άκρο και εμφανίζεται απροθυμία μετακίνησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χοιρομητέρες με χωλότητα βελτιώνονται μετά τον απογαλακτισμό, διότι μειώνεται το σωματικό βάρος τους. Οπότε το σημειό αυτό δεν αποτελεί καλή επιλογή για τη διάγνωση της χωλότητας.

Επειδή η χωλότητα αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που εμπλέκονται γενετικοί, μηχανικοί, βιολογικοί και χημικοί μηχανισμοί, η πρόληψη της καθίσταται δύσκολη. Παρ’ όλα αυτά η έρευνα των συγγραφέων εστιάζει σε διάφορες στρατηγικές που αφορούν το δάπεδο και τη διατροφή.

Το ελαστικό δάπεδο μειώνει το πρόβλημα της χωλότητας σε εκτροφές που έχουν σύστημα ομαδικής στέγασης και αυξάνει την άνεση μετακίνσης στους χοίρους και κατά αυτόν τον τρόπο μειώνει το ποσοστό των ζώων που προορίζονται για σφαγή λόγω χωλότητας.

Η χρήση σχαρωτών δαπέδων από χάλυβα (Tribar) στους χώρους τοκετού-γαλουχίας πρέπει να αποφεύγεται διότι δεν είναι μόνο επιβλαβής για τα νύχια των χοιρομητέρων αλλά και για τα ίδια τα χοιρίδια. Για αυτό προτιμάται η χρήση του ο χυτοσιδήρου.

Συστήνεται η χρήση συμπληρωμάτων με ανόργανα άλατα (Pb, Cu, Mn) που είναι σχεδιασμένα για την υγεία των νυχιών.

Μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των χοίρων αντικατάστασης μειώνει τη σοβαρότητα των βλαβών-αλλοιώσεων στα άκρα.

Συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω μέτρα επιτυγχάνεται βελτίωση της ευζωίας και της παραγωγικότητας των χοιρομητέρων.

Η πρόληψη είναι σαφώς καλύτερη από τη θεραπεία, παρ’ όλα αυτά όταν παρουσιαστεί χωλότητα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, ώστε να ανακάμψουν το συντομότερο. Αυτό που λείπει σε πολλές μονάδες, είναι η αντίληψη ότι η χωλότητα αντιμετωπίζεται μόνο με την θανάτωση και πολύ λιγότερο την ευθανασία των χοιρομητέρων. Δυστυχώς, τέτοια « θεραπεία » είναι γενικά επώδυνη αφού οι χοιρομητέρες με χωλότητα θα πρέπει να έχουν τεκνοποιήσει με αποτέλεσμα ο πόνος να είναι παρατεταμένος.

Τυπικά, ξεχνάμε την τεράστια επένδυση χρημάτων, χρόνου και των πόρων που σχετίζονται με την διατροφή των χοίρων αντικατάστασης. Μπορεί να έχει καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα να θεραπεύσει κανείς μία χοιρομητέρα με χωλότητα η οποία έχει καλές επιδόσεις και αποδόσεις, από το να εισαγάγει μια νέα, μη γνωρίζοντας τις επιδόσεις της.

Οι χοίροι που έχουν χωλότητα και ιδιαίτερα εκείνοι με τραυματισμούς του νυχιού (π.χ. ακρωτηριασμό), θα πρέπει να διατηρούνται σε στερεό δάπεδο, σε κελιά με μικρό αριθμό χοίρων και με ελαστικό τάπητα, καθώς και στύλο ανάκτησης, ώστε να μην ανταγωνίζονται για την τροφή και το νερό.

Ανάλογα με την κατάσταση, η θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως αντιβιοτικά, αλλά θα πρέπει πάντοτε να χορηγούνται και αντιφλεγμονώδη φάρμακα για να αυξηθούν οι πιθανότητες ανάκαμψης. Η χρήση αναλγητικών (παυσίπονων), όπως η ασπιρίνη σε μορφή σκόνης μπορεί να είναι ωφέλιμη. Η ανακούφιση από τον πόνο που παρέχουν ενθαρρύνει τους χοίρους να σηκωθούν, να περπατήσουν, να καταναλώσουν τροφή και νερό, επιταχύνοντας έτσι την θεραπεία και ανάρρωσή τους.

Η επιφάνεια των εκτιθέμενων αλλοιώσεων, καθαρίζεται με αντιβιοτικό, π.χ. τετρακυκλίνη ή τοποθετείται αντιβιοτικό υπό μορφή σκόνης.

Η αξιοποίηση των ζώων που δεν έχουν θεραπευτεί ύστερα από τις παραπάνω διεργασίες, δεν θα πρέπει να καθυστερεί.

Χοιρομητέρες που έχουν μεγάλη δυσκολία στο περπάτημα ή εκδηλώνουν έντονο πόνο, δεν θα πρέπει να αποστέλλονται για σφαγή και αντ ‘αυτού θα πρέπει να γίνεται ευθανασία όσο το δυνατόν συντομότερα.

Χωλότητα σε αναπτυσσόμενους χοίρους

Η βασική αιτία των περισσότερων ασθενειών σε ζώα υψηλής παραγωγικής αξίας έγκειται στην αλληλεπίδραση μεταξύ των απαιτήσεων για υψηλή παραγωγικότητα και των συστημάτων διαχείρισης, στα οποία υποβάλονται.

Η αλληλεπίδραση αυτή, είναι πολύ εμφανής στους αναπτυσσόμενους χοίρους, διότι η έντονη παραγωγικότηα αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης χωλότητας σε αυτά τα ζώα.

Η αντιμετώπιση χωλότητας σε αυτά τα ζώα είναι δύσκολη, λόγω της πανταχού παρούσας χρήσης πλήρως εσχαρωτού δαπέδου, το οποίο αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση χωλότητας. Η έρευνα δείχνει ότι η στενότερη απόσταση των διάκενων (≤18mm) και η καλύτερη εφαρμογή μέτρων πρόληψης και υγιεινής (δηλ. ο καθαρισμός των άκρων και του δαπέδου τουλάχιστον τέσσερις φορές ανά έτος) θα βοηθήσει προς την κατεύθυνση μείωσης του κινδύνου εμφάνισης χωλότητας σε αυτά τα ζώα.

Πηγή: www.diagnovet.gr